Het is weer herfst, tijd van de vallende bladeren maar ook van de vallende eikeltjes. Voor sommigen zijn die eikels een last, vooral als ze op je auto of hoofd vallen, of als je tuin of paardenwei bezaaid ligt met die ronde bolletjes. Maar er zijn ook heel wat mensen in de weer om hier geld mee te verdienen.
Veevoer of menselijke consumptie?
Eeuwenlang werden eikels geraapt om als varkensvoer te dienen. De gepelde en gekookte eikels werden ook nadat het door eindeloos spoelen met water van looizuur was ontdaan als een soort meel voor menselijke consumptie gebruikt. Ook door roosteren verdwijnen de tannines waarna je de bekende eikeltjeskoffie krijgt. Een enkele ‘nieuw ruig’ kok zal wat experimenteren, maar de verwachting is niet dat het een nieuw verdienmodel zal gaan opleveren.
Verdiensten
In het boek over bosbouw van het Entel in de tweede helft van de achttiende eeuw noemt Lex Schaars ook de waarde van eikels. De toenmalige eigenaar van het landgoed Het Entel betaalde in 1759 voor 2,5 schepel eikels 50 cent. De inhoud van een Gelderse schepel is 34,13 liter en een liter eikels bevat ca. 660 gram eikels, zodat de prijs per kg nog geen cent bedroeg. In 1792 bleek deze prijs te zijn verdubbeld. Het effect of het een goed of slecht mastjaar was staat er helaas niet bij vermeld. Mast is een verzamelnaam voor eikels, beukennootjes en kastanjes samen. Het kan nogal verschillen per jaar blijkt uit onderstaande grafiek.
Vorig najaar waren er in het hele land heel weinig eikels van zomer- en wintereik. Voor eikels die schoon en droog waren was een prijs van € 0,50/kg of net iets meer heel normaal. Dit jaar zijn er veel meer eikels gevallen en is er door het relatief aantrekkelijke weer begin deze maand ook veel aanbod. Ik hoorde zelfs dat een grotere partij van meer dan 100kg maar voor € 0,20/kg was verkocht. Varkenshouders hebben liever die grotere hoeveelheden en zijn meestal bereid daar meer voor te betalen, omdat al die particulieren aan de deur te veel gedoe geeft.
Voor rapers is het met dergelijke prijzen niet lonend meer. Ik sprak vorige week een man die aan het rapen was langs de N224 tussen Ede en Veenendaal en hij gaf aan dat hij gemiddeld 8 kg per uur raapte en hier zeker €0,50 en liever zelfs € 0,60 per kg voor wilde hebben.
Geen markt zonder vragers
Hoewel voor de vraagkant weinig onderzoek naar de omvang van de markt is gedaan, omdat het om hobbyvarkens en kleinschalige bosvarken projecten gaat, heb ik wel het idee dat de vraag toeneemt. Mensen vinden de Spaanse Pata Negra ham lekker. In Spanje heet die Jamón Ibérico de Bellota. Die varkens worden met bellota (=eikeltjes) afgemest en brengen ongeveer anderhalf keer meer op dan de ham van dezelfde soort varkens die ook ander voer krijgen, omdat men de smaak zo verfijnd vindt. Dit krijgt ook hier bekendheid, waardoor varkenshouders steeds vaker voor dit voer kiezen. Een interessant weetje is dat, in tegenstelling tot truffels, varkens eikels niet kunnen ruiken.
Op het platform BiomassaDHZ.nl staan in dit herfstseizoen alweer meer plaatsingen voor eikels en zijn meer contacten gelegd tussen vragers en aanbieders dan in 2014. Het is een kortdurende nichemarkt maar wel een leuke aanvulling voor de andere oogsten uit het landschap.
Zaaigoed
Een heel ander aspect van eikels om toch ook te vermelden in dit blog is de inzameling voor boomkwekers. Dit is een apart soort handel compleet met controles en certificaten. Je komt dan termen tegen als rassenlijst, opstanden en oogstdatum. De prijzen die men hier per kilo betaalt aan de rapers zijn hoger dan de tarieven voor varkensvoer. Er worden dan wel weer hogere eisen aan de kwaliteit gesteld. Daar komt dan nog € 0,75/kg eikels plus kosten per partij voor de certificaten van de Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw (NAK Tuinbouw) bij. Als je googlet op ‘eikels rapen’ kom je krantenartikelen tegen die vooral hierover gaan. Mocht je het idee hebben dat je in de sterkst gereguleerde branche werkt, lees dan eens de brief die 24 september door NAK is verstuurd naar de betreffende stakeholders over de aanpak van deze raapactiviteiten. Nu snap ik ook die snelle vlucht van die Aziatische mevrouw die verderop langs de N224 in haar eentje aan het rapen was precies in één van die opstanden van zomereik volgens de rassenlijst.
Vanuit BiomassaDHZ.nl zijn we hier nog geen partij voor NAK Tuinbouw. In de toekomst zouden we wel kunnen faciliteren dat zichtbaar wordt waar en wanneer rapers aan het werk zijn.
Aanbod lezers van dit blog
Lezers van dit blog kunnen BiomassaDHZ.nl gratis uitproberen. Stuur een email met je naam en referentie naar dit blog naar biomassadhz@de-klik.com. Bij vraag & aanbod managen kun je dan je vraag of aanbod van biomassa plaatsen en aanvinken dat je deelnemer wilt worden. Wij sturen dan geen factuur, ook niet als het een match oplevert. Het deelnemerschap eindigt na het verlopen van de geldigheid van de plaatsing, maximaal na 2 maanden.